Pomnik Giuseppe Mazziniego – spóźnione dzieło belle époque

Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari

Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari

Pomnik ten zadedykowany został jednemu z włoskich „ojców ojczyzny” i bohaterowi risorgimenta, o którym Klemens von Metternich pisał: „Chudy, blady i obszarpany, ale płomienny jak apostoł, przebiegły jak rzezimieszek, swobodny jak komediant, nieumęczony jak kochanek”. Ten notoryczny rewolucjonista i „konspirator doskonały” doczekał się pomnika po wielu dekadach dziejowych zawirowań. Dziś patrzy się na ten pełen przepychu monument z lekkim zdziwieniem, nie rozumiejąc symboliczno-alegorycznego balastu znaczeń, którym został obarczony i uświetniony. A może warto przyjrzeć mu się bliżej?

Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari, Wir rewolucji i scalenie szczątków męczenników walki o niepodległość
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Dążenie do wolności Młodych Włoch, Ettore Ferrari
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari, Wyzwolenie uciskanych przez tyranię
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari, Walka z despotyzmem
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari
Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari, medaliony z wizerunkami bohaterów walki o zjednoczenie Włoch

Pomnik ten zadedykowany został jednemu z włoskich „ojców ojczyzny” i bohaterowi risorgimenta, o którym Klemens von Metternich pisał: „Chudy, blady i obszarpany, ale płomienny jak apostoł, przebiegły jak rzezimieszek, swobodny jak komediant, nieumęczony jak kochanek”. Ten notoryczny rewolucjonista i „konspirator doskonały” doczekał się pomnika po wielu dekadach dziejowych zawirowań. Dziś patrzy się na ten pełen przepychu monument z lekkim zdziwieniem, nie rozumiejąc symboliczno-alegorycznego balastu znaczeń, którym został obarczony i uświetniony. A może warto przyjrzeć mu się bliżej?

      Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari

Idea wystawienia pomnika Giuseppe Mazziniemu zrodziła się piętnaście lat po jego śmierci i przedłożona została Izbie Deputowanych w 1887 roku. Należy dodać, że Mazzini jako zwolennik republiki nie najlepiej wpisywał się w etos monarchii, jaką ostatecznie stała się Italia po 1861 roku, ale jego postać była ważnym symbolem jedności narodowej. I choć nie podobała się mu idea królestwa, przyjął ją i ostatecznie poparł króla Wiktora Emanuela II. W 1902 roku realizację pomnika powierzono zasłużonemu i popularnemu rzeźbiarzowi Ettore Ferrariemu, który miał już za sobą realizację innego rzymskiego obiektu, prawdziwej kości niezgody między Kościołem a władzami miasta – mocno oprotestowanego pomnika Giordana Bruna.

 

Dwa lata później, w 1904 roku, artysta pokazał swoje bozzetto (szkic), którego koncepcja była mocno zakotwiczona w stylistyce romantyzmu. I o ile siedząca, zadumana postać nieustraszonego rewolucjonisty jest nad wyraz statyczna, o tyle wysoki postument, na którym spoczywa, wzbogacony został wynurzającymi się z otchłani postaciami, a właściwie grupami alegorycznymi, które w podniosłym, wręcz heroicznym tonie odnoszą się do świata idei Mazziniego. Zobaczymy tam Dążenie do wolności Młodych Włoch, Walkę z despotyzmem, Wyzwolenie uciskanych przez tyranię, Wir rewolucji i scalenie szczątków męczenników walki o niepodległość. Dla wyjaśnienia należy dodać, że męczennicy ci to ofiary walk niepodległościowych i antypapieskich, straceni na rozkaz biskupa Rzymu między 1849 a 1870 rokiem. Na tylnej ścianie pomnika zobaczymy medaliony ukazujące głównie wolnomularzy – bohaterów walk o włoską niezależność (Carlo Pisacane, Federico Campanella, Aurelio Saffi, Maurizio Quadrio, Goffredo Mameli, Alberto Mario, Jessie White, Rosolino Pilo, Adriano Lemmi).

      Pomnik Giuseppe Mazziniego, Ettore Ferrari

Ostatecznie w 1914 roku podjęto decyzję o umieszczeniu pomnika u podnóża Awentynu, jednak dopiero osiem lat później rozpoczęto prace nad nim. Nie był to jednak dobry czas, zarówno dla Mazziniego, jak i dla Ferrariego. Obaj byli zdeklarowanymi masonami, co nie przysporzyło pomnikowi sympatii wśród faszystów, którzy – jak wiemy – kolejne dwie dekady rządzili w Italii. Szykanowany przez nich Ferrari zmarł w 1929 roku, ale większość prac nad pomnikiem była ukończona i części monumentu znajdowały się już w ogrodzie rzeźbiarza. Dopiero po wojnie ponownie się nim zajęto. Płaskorzeźby zostały zrekonstruowane, a spiżowy posąg odzyskany w odlewni w Neapolu. 2 czerwca 1949 roku, przy współpracy syna rzeźbiarza, pomnik został ostatecznie ukończony i odsłonięty w setną rocznicę ustanowienia Republiki Rzymskiej. Tak więc Mazzini wreszcie doczekał się wymarzonej przez siebie republiki, patrząc na Circus Maximus z wysokiego cokołu usytuowanego w zakolu szosy u podnóża Awentynu. Śnieżnobiały pomnik rewolucjonisty prezentuje się nad wyraz wytwornie i jest – obok Ołtarza Ojczyzny (Vittoriano) – jednym z tych pompatycznych obiektów, które przemawiają do nas swą okazałością, nie budząc jednak wielkich emocji, choć inne dzieło Ettore Ferrariego – wspomniany pomnik zadedykowany Giordanowi Bruno – świadczyć może o nieprzeciętnym talencie rzeźbiarza.

Whoops, looks like something went wrong.